De term ‘intelligente lockdown’ zegt het al: een lockdown die van elk van ons vraagt om zelfstandig afwegingen te maken die in ons eigen én in het algemeen belang zijn. Vaak is dat simpel: ik ga wel naar de supermarkt, maar ik ga zeker niet fun-shoppend door de stad. Soms is die afweging lastiger: wel of niet op bezoek, met in achtneming van voldoende afstand, bij een vriend die het psychisch zwaar heeft? Maar ook daar kom je samen wel uit. Hoe ontzettend veel moeilijker is het echter op dit moment voor cliënten en hun verwanten in de langdurige zorg? De ‘Nee, tenzij-regeling’ vraagt veel van iedereen. Naar mijn idee is het echter vooral een oproep tot maatwerk.
Lockdown zet extra druk op de ketel
De maatregelen om het coronavirus in te dammen veroorzaken op veel plaatsen extra druk. De voor cliënten herkenbare structuren zijn weg en daarmee stijgt het risico op ontstaan van probleemgedrag. Zo wordt bijvoorbeeld de dagbesteding totaal anders ingevuld, cliënten kunnen ziek worden, net als verwanten en begeleiders. Beschermende kleding doet z’n intrede binnen organisaties en zorgt voor verwarring bij cliënten. En of het allemaal nog niet erg genoeg is, kunnen verwanten niet meer zomaar langs komen. Ook in mijn werk als coördinator bij CCE zie ik de gevolgen van de lockdown; in eenmalige telefonische sparringsessies met zorgprofessionals en in de consultatietrajecten.
Onderwerp van veel discussies
Op de lijst van lockdown gerelateerde zaken, neemt de ‘Nee, tenzij-regeling’ een prominente plek in. De gemoederen over deze ingrijpende regeling lopen begrijpelijkerwijs hoog op. In een van mijn consultaties speelt deze regeling ook een hoofdrol. Een vrouw met een lichte verstandelijke beperking en autisme, laat ik haar Els* noemen, heeft al jaren een problematische verhouding met haar ouders. Wat er ook geprobeerd wordt, het lukt maar moeilijk om een basale vorm van contact tot stand te brengen tussen Els en haar ouders. Ze wil hen vaak zelfs niet zien. De lockdown lijkt op het eerste gezicht dan ook weinig gevolgen te hebben voor haar. Maar hoe anders is de praktijk, zo blijkt al na enkele dagen. Net nu het écht niet kan, geeft Els aan dat ze toch echt haar ouders wil zien. Ze kan niet begrijpen waarom ze niet langskomen en spreekt zelfs de wens uit om haar ouders dan maar zelf op te zoeken. Het onbegrip over de onmogelijkheid van contact leidt al snel tot een sterke toename van probleemgedrag.
Het belang van de cliënt en dat van de omgeving
In een online overleg met het team bespreken we deze nieuwe, bijzondere wending in de houding van Els. Na een hele lange periode van nauwelijks contact te zoeken geeft ze nu juist aan dat ze contact wil. Ondanks dat dit een gewenste ontwikkeling is, reageert het team terughoudend. “Als we een uitzondering maken voor Els en haar ouders, hoe gaan we dan om met de andere verzoeken die binnenstromen?”. Een terechte vraag natuurlijk, waar we lang bij stil staan in het overleg. Uiteindelijk besluiten we gezamenlijk om alleen naar het belang van deze ene cliënt te kijken, en de mening van de omgeving even los te laten. Want na jarenlang afhouden van contact is er eindelijk beweging. Dit is de ‘tenzij’ in de regeling, concluderen we. Het team is het eens. Ze kunnen het besluit voor zichzelf en de omgeving rechtvaardigen. In nauw overleg met de opgeluchte ouders stelt de zorgorganisatie voorwaarden op waaronder ze elkaar veilig kunnen ontmoeten.
Sector ontwikkelt zich snel onder druk van de lockdown
Zo’n voorbeeld, in deze tijd, maakt eens te meer duidelijk hoeveel flexibiliteit er opgebracht wordt in de langdurige zorg. Ook elke consultatie passen we aan op de specifieke context waarbinnen deze plaatsvindt. CCE heeft niet de wijsheid in pacht. Integendeel, mijn collega’s en ik zijn een schakel binnen de keten van gemotiveerde zorgprofessionals, die zich dagelijks inzetten voor de kwaliteit van bestaan van cliënten. Ontdekken van perspectief in vastlopende situaties is dan ook altijd een gezamenlijke zoektocht. En binnen de nieuwe werkelijkheid van de intelligente lockdown, gaat deze gewoon door. Alleen anders. Consultaties vinden online plaats, observaties gebeuren door middel van videobeelden, CCE-coördinatoren sparren telefonisch met zorgprofessionals over probleemgedrag, en webinars worden een vast onderdeel van onze manier van kennis delen. Maar wat gelijk blijft, ook voor ons, is de noodzaak tot leveren van maatwerk. Juist in deze tijden van ‘Nee, tenzij’.
*Om redenen van privacy is ‘Els’ een gefingeerde naam.
Deze blogpost verscheen ook op VGN.nl.